بریتانیا به جنگ سویا می‌رود…
آیا باید نگران ۱ کیلو سویایی باشیم که هر هفته ندانسته مصرف می‌کنیم؟
سویا یکی از چهار محصول اصلی کشاورزی در جهان است. آن را دانه معجزه‌آسا می‌نامند چون بسیار مغذی است اما حالا یکی از دلایل اصلی تخریب محیط زیست شده است. شاید خیلی از ما ندانیم که چقدر سویا می‌خوریم.
سویا چیست و چگونه آن را مصرف می‌کنیم؟
سویا برای اولین بار حدود ۵۰۰۰ سال پیش در چین کشت شد و تا سال‌ها در محصولاتی مانند سس سویا، توفو (پنیر سویا) و… در شرق آسیا مصرف می‌شد. هر چند گیاه است اما “پروتئین کامل” به حساب می‌آید که همه آمینو‌اسید‌های مورد نیاز حیاتی برای ما را دربردارد به همین دلیل هم در رژیم‌های غذایی گیاه‌خواری و وگان در سراسر جهان محبوبیت دارد.
در ۵۰ سال گذشته، استفاده از سویا در سراسر جهان اوج گرفته است و در بیشتر سیستم‌های تولید مواد غذایی استفاده می‌شود. برای مثال به عنوان روغن آشپزی. سویا گاهی در غذا‌هایی هست که انتظارش را ندارید مانند نان، شیرینی، اسموتی، مایونز و شکلات.
اما قسمت عمده سویای مصرفی، حدود ۷۵ درصد، از طریق گوشت (به ویژه گوشت مرغ و خوک)، ماهی‌های پرورشی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی وارد چرخه مواد غذایی می‌شوند چون سویا مهم‌ترین پروتئین موجود برای تغذیه دام است.
در مجموع از همه این منابع، بنا بر برآورد صندوق جهانی طبیعت، هر یک از ما به طور متوسط هر سال حدود ۶۱ کیلوگرم سویا مصرف می‌کنیم، هر هفته بیش از ۱ کیلو.
مشکل چیست؟
توکان توکو یکی از گونه‌های تنوع زیستی در آرژانتین و پاراگوئه است. منطقه‌ای از وسیع‌ترین جنگل‌های جهان که بیش از همه به دلیل افزایش مصرف سویا در غذا‌های مصرفی ما در معرض نابودی قرار گرفته است
تولید سویا در ۲۰ سال اخیر دو برابر شده است و سریع‌ترین میزان پیشرفت تولید آن در آمریکای جنوبی است که تأمین‌کننده حدود نیمی از محصول جهان است. در جریان این توسعه، زیستگاه‌های بسیاری از گونه‌های منحصر‌به‌فرد از بین رفته است و این نابودی ادامه دارد.
دو منطقه اصلی مورد توجه در کنار جنگل‌های آمازون، یکی گرم‌دشت‌های سرشار از گونه‌های زیستی نادر در برزیل است که زیستگاه پنج درصد از گونه‌های جانوری جهان است و دیگری گرن‌چاکو در آرژانتین و پاراگوئه. جوناتان گورمن، از انجمن پیشگام کشت پایدار سویا در بریتانیا می‌گوید: “نابودی این زیستگاه‌ها جبران‌ناپذیر است. این اکوسیستم‌های پیچیده هزاران سال قدمت دارند”.
صندوق جهانی طبیعت می‌گوید کشت ناپایدار سویا اثرات وخیمی بر تنوع زیستی، زیستگاه‌ها و منابع آب و تغییرات اقلیمی خواهد گذاشت.
سرعت گسترش کشت سویا نگران‌کننده است، بنا به اظهار صندوق جهانی طبیعت تولید آن در ۱۰ سال گذشته به دلیل افزایش تقاضا برای گوشت در جهان، حدود ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، در گزارش چشم‌انداز ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۹ پیش‌بینی منابع کشاورزی، برآورد می‌کند که تا سال ۲۰۲۸ حدود هفت میلیون هکتار زمین کشاورزی بیشتر برای کشت سویا لازم است تا فقط خوراک دام‌ها تأمین شود، چیزی حدود دو برابر مساحت کشور سوئیس.
به‌علاوه در کشت سویا برای تغذیه دام از آفت‌کش‌های “خیلی خطرناک” استفاده می‌شود.
کشت سویا چه اثری در بریتانیا می‌گذارد؟
کشت گسترده سویا در آمریکای جنوبی بخشی از زنجیره غذایی بریتانیاست
هر چند دو‌سوم سویای بریتانیا اکنون با برچسب بدون‌جنگل‌زدایی تائید و مجاز شمرده می‌شود یا از مناطق کم خطر‌تر مانند آمریکا وارد می‌شود اما آن یک‌سوم باقی‌مانده گمان بر این است که به طور عمده از آرژانتین وارد می‌شود.
مزارع عظیم کشت سویا در آمریکای جنوبی زیستگاه‌ها و گونه‌های گیاهی بومی را می‌بلعد
ریچارد یانگ، از سازمان مواد‌غذایی پایدار می‌گوید مشکلاتی به دلیل کشت تک‌محصولی سویا وجود دارد (کشت محصول یکسان در سال‌های متوالی در یک زمین)، از جمله آسیب به خاک و به وجود آمدن پهنه‌های وسیعی “عاری از تنوع زیستی”.
برچسب‌ها چه چیزی را نشان می‌دهند؟
هر چند از روی برچسب مواد‌غذایی نمی‌توانید به محل کشت سویا پی ببرید اما می‌توانید از محصولاتی استفاده کنید که دارای مجوز‌ها و تائیدیه‌های کشاورزی پایدار هستند مانند کشت مسئولانهٔ سویا (آر‌تی‌آر‌اس) و انجمن پرو ترا که تضمین می‌کند ماده غذایی مصرفی تحت شرایط مسئولانه(رعایت شرایط کاری و دستمزد عادلانه کارگران) و ملاحظات زیست‌محیطی تهیه شده است.
جستجو برای جانشین پایدار‌تر سویا
از زمان بررسی و گزارش صندوق جهانی طبیعت در اکتبر ۲۰۱۹ در مورد عملکرد فروشندگان محصولات پیشرفت‌هایی مشاهده شده است. برخی از فروشندگان و شرکت های بزرگ تولید مواد غذایی در بریتانیا اکنون متعهد شده‌اند که با تمرکز بر حفاظت از جنگل‌ها و پوشش گیاهی ارزشمند بومی ، صد درصد از سویای پایدار استفاده کنند.
رز مک‌کولاخ از سازمان Efeca می‌گوید: “ما شاهد علاقهٔ روزافزون به کشاورزی پایدار هستیم و اینکه مواد غذایی ما از کجا می‌آید. این خیلی عالی است”.
او توضیح می‌دهد: “پرس‌و‌جوی مشتری‌ها و پیگیری وبسایت‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کند که به اهمیت این موضوع در کسب‌و‌کار خود پی ببرند”.
هرچند درگیری‌ها هم‌چنان باقی است. کشاورزان مایلند محصول سودآورتر را کشت کنند، تأمین زنجیره‌های مواد غذایی دشوار و تقاضای جهانی مدام رو به افزایش است. راه‌حل در گرو همکاری کشورها با هم است تا در سیستم جهانی غذا شرایط برابر به وجود آید.
سویا: دانه‌ای بسیار مغذی که زود‌رشد‌ترین محصول جهان است اما آسیب‌های محیط زیستی شدیدی می‌زند.
بعضی‌ها فکر می‌کنند جهان باید از نیاز خود به سویا دست بردارد. پروتئین‌های جانشین دیگری را می‌توان در مواد غذایی استفاده کرد و مصرف‌کنندگان می‌توانند به محصولات سیستم‌های دامپروری دیگری روی بیاورند. انجمن خاک پیشنهاد استراتژی “کمتر و بهتر” در مورد مصرف گوشت و چرای طبیعی دام‌ها را دارد و از پژوهشی که نشان می‌دهد چگونه می‌توان تا سال ۲۰۵۰ به این هدف رسید، حمایت می‌کند.
چه تغییراتی در رژیم غذایی بیشترین اثر را خواهد داشت؟
گوشت مرغ و تخم‌مرغ بیشترین میزان رد سویا را در میان انواع مواد غذایی دارند و پس از آن گوشت خوک و ماهی آزاد (سالمون) پرورشی است.
گاو‌های بریتانیا که از آنها گوشت و لبنیات تهیه می‌شود بر خلاف کشور‌های دیگر حداقل بخشی از سال از علوفه طبیعی تغذیه می‌کنند اما سویا هم در تغذیهٔ آنها استفاده می‌شود به‌ویژه در دامپروری فشرده که دام‌ها در فضای بسته نگهداری می‌شوند و امکان چرا در مزارع را ندارند. برای گوشت و لبنیات دام‌هایی که از علوفهٔ طبیعی تغذیه شده‌اند را انتخاب کنید تا با اطمینان بیشتر رژیم غذایی بدون سویا داشته باشید. (تغذیه با علوفه طبیعی یعنی باید نیمی از تغذیهٔ دام از علف طبیعی باشد).
تلخیص شده از گزارش بی‌بی‌سی فارسی.